Het is misschien wel het mooiste Merovingische glas
van Nederland: de slanke en onbeschadigde
buidelbeker uit Bergeijk. Buidelbekers heten naar hun
vorm, met een iets ‘uitgezakte’ buik, zoals een leren
beurs of buideltje. Die indruk wordt versterkt door de
verticale draden langs de wand, die op regelmatige
afstand zijn ingekerfd. De bovenzijde is omwikkeld
met een dunne glasdraad. Op de bodem is de scherpe aanhechting te zien van de staaf waarmee de beker tijdens het blazen vastgehouden is. Deze
buidelbeker is in 1957 gevonden in een vrouwengraf in het Brabantse Bergeijk. Het glas is piekfijn en
de beker lijkt nauwelijks gebruikt.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden

RIJKSMUSEUM VAN OUDHEDEN

Hoe was het om te leven in tijd van de Merovingische koningen (400-700 na Chr.), ná de Romeinen en vóór Karel de Grote? Dat dit geen sombere en donkere tijden waren zoals vaak wordt gedacht maar juist gouden tijden, laat het Rijksmuseum van Oudheden zien in de overzichtstentoonstelling ‘Gouden Middeleeuwen. Nederland in de Merovingische wereld’. De bezoeker ziet spectaculaire goudschatten en vondsten uit grote grafvelden zoals sieraden, luxe glaswerk en wapens, en hoort nieuwe verhalen over voorspoed, welvaart, wonen, werken, begraven, (internationale) handel, rituelen en geloof. ‘Gouden Middeleeuwen’’ is te zien van 25 april tot en met 26 oktober 2014. Zie ook www.rmo.nl/goudenmiddeleeuwen

Posted 7 April 2014

Share this:

|

‘Gouden Middeleeuwen’ in Rijksmuseum van Oudheden
25/4/2014-19/4/2015

‘Gouden Middeleeuwen’ vertelt enerzijds het verhaal van het dagelijks leven in de Merovingische periode, en laat anderzijds zien welke rol ‘Nederland’ 1500 jaar geleden speelde in de wereldwijde handelsnetwerken van het vroegmiddeleeuwse Europa. De tentoonstelling brengt de bezoekers dichtbij de mensen uit die tijd. Ze waren gezond, weldoorvoed en leidden een vreedzaam bestaan, zo blijkt uit onderzoek naar hun nederzettingen en graven. Prachtige voorbeelden van hun sieraden en wapens, maar ook leren schoenen, amuletten en huisraad van metaal, aardewerk en hout zijn in de tentoonstelling te zien. Bijzonder is de grote hoeveelheid vroegmiddeleeuwse schatten die in Leiden uit binnen- en buitenland bijeen is gebracht. Zo zijn er de goudschat van Olst, de indrukwekkende koningshelm uit Krefeld (Duitsland) en het gouden zwaard van koning Childeric (België) te bewonderen, en prijkt de beroemde gesp van Rijnsburg van goud en filigraan te midden van vergelijkbare pronkgespen uit Engeland. Daarnaast is er een zaal met prachtig en zeldzaam Merovingisch glas. Veel van de getoonde voorwerpen waren nooit eerder te zien.

Kralensnoeren Datering: 400-700 na Chr.; glas, barnsteen en bergkristal; gevonden in het grafveld van Rhenen. Vroegmiddeleeuwse vrouwen hielden van kralen, in veel kleuren en van allerlei materialen door elkaar. De snoeren werden meestal afhangend over de borst gedragen en vastgezet op de schouders met fibula’s. Veel kralen zijn van glas gemaakt, afgewisseld met kralen van bijvoorbeeld bergkristal, barnsteen en amethist. Deze laatste materialen hebben niet alleen een mooie kleur en transparantie, maar er werd ook een beschermende kracht aan toegeschreven. Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden, Leiden


Handvat van zwaard koning Childeric Datering: 481 na Chr.; goud, versierd met granaat; gevonden in Doornik (B) Dit is wat overbleef uit het graf van koning Childeric: de rijk versierde handgreep van zijn zwaard en de versiering van de zwaardschede. Childeric was de eerste Merovingische koning, die stierf in 481 na Chr. Zijn graf werd in 1653 gevonden in Doornik (B) en geïdentificeerd aan de hand van een zegelring. Het bevatte kilo’s gouden objecten, gouden munten en honderden gouden bijen met rode vleugels. De enorme rijkdom in het graf genereerde aandacht voor de Merovingische tijd en de ‘schat van Childeric’ werd wereldberoemd. Lodewijk XIV toonde hem in Versailles en Napoleon liet zich tot keizer kronen in een mantel vol ‘Childeric-bijen’. Het grootste deel van de goudschat werd in 1831 in Parijs gestolen en omgesmolten; slechts enkele voorwerpen werden teruggevonden in een zak die in de Seine was gegooid. In die zak zaten deze zwaardelementen. Ze zijn van goud, met inlegwerk van rood granaat: koninklijke wapens. Collectie en foto: Bibliothèque Nationale de France, Parijs		Bij de tentoonstelling zijn lezingen voor jong en oud, familierondleidingen, activiteiten tijdens de schoolvakanties, een roofvogelshow op Dierendag, het kinderzomerevenement ‘Goudkoorts’ en een Middeleeuwen-assortiment in de Museumshop. In de tentoonstellingen kunnen kinderen speuren met een dierenroute (4-7 jaar) of een Goudzoekerskaart (8-12 jaar). Bij de tentoonstelling schreef conservator dr. Annemarieke Willemsen het boek ‘Gouden Middeleeuwen. Nederland in de Merovingische wereld, 400-700 na Chr.’ (Uitgeversmaatschappij Walburg Pers, €29,95). Voor kinderen schreef ze het Gouden Boekje ‘Mo en Spits naar de Middeleeuwen’ (Rubinstein, ISBN 978-90-4761-718-1, €6,95). Wetenschap en onderwijs Van 2-5 juli 2014 is er voor wetenschappers en liefhebbers het internationale ‘Second Dorestad Congress’ The early-medieval Netherlands in an international framework, met o.a. aandacht voor het recente onderzoek naar Merovingische koningsgraven en een keynote lecture van dr. Gareth Williams (British Museum). Voor alle leerjaren van het voortgezet onderwijs zijn er rondleidingen, gratis lesbrieven en een digibordles. Meer informatie hierover staat op www.rmo.nl/onderwijs De tentoonstelling kwam tot stand dankzij het Cultuurfonds BNG, het Mondriaan Fonds, Fonds 1818, AON Verzekeringen, de Rijksd ienst voor het Cultureel Erfgoed en Stichting Zabawas. Het Rijksmuseum van Oudheden wordt gesteund door de BankGiro Loterij. Rijksmuseum van Oudheden Rapenburg 28 NL-2311 EW Leiden +31 (0)71-5163163 info@rmo.nl www.rmo.nl

Gesp van Rijnsburg
Datering 630-640 na Chr.; brons, goud, zilver, versierd met halfedelstenen; 10,5 x 4,6 cm.; gevonden in Rijnsburg.
Deze riemgesp dateert uit de eerste helft van de zevende eeuw na Chr. en is gevonden in een mannengraf te Rijnsburg. De gesp was samen met een bronzen beslagplaatje en een Byzantijns muntgewicht aan de dode meegegeven. De handvol vergelijkbare gespen die zijn gevonden in Engeland, bewijzen dat de gesp niet in Nederland is gemaakt, maar in de Vroege Middeleeuwen vanuit angelsaksisch Engeland per schip naar Rijnsburg is vervoerd. De bronzen gesp heeft een langwerpige beslagplaat met in elkaar gevlochten patronen van filigraandraden, die dierfiguren vormen. Wie deze man in Rijnsburg deze prachtgesp in zijn graf heeft meegegeven, had connecties op hoog niveau aan de andere kant van het water. Ook in Engeland waren dit soort voorwerpen voorbehouden aan zeer hooggeplaatste personen.
Collectie: Rijksmuseum van Oudheden
Foto: Erik de Goederen

Gouden medaillon
Datering ca. 400 na Chr.; goud; gevonden in Velp; diam. 6.2 cm.
Het medaillon bevat een munt van de Byzantijnse keizer Honorius afgebeeld in ambtskleding, met een diadeem op het hoofd en een grote fibula op de schouder. De munt is kort na 400 in Ravenna
geslagen. Naast het muntatelier zat een werkplaats die de munten in medaillons zette, die door de heersers als geschenk werden gebruikt. In 1715 is een groep van deze medaillons in Velp
gevonden. Daar moet een leider hebben gewoond, die beloond is voor zijn loyaliteit aan de keizer.
Collectie en foto: De Nederlandsche Bank, Amsterdam

Fibulae met granaten
Datering 400-700 na Chr.; zilver en goud, ingelegd met granaat en glas; gevonden in Rhenen
Het grafveld op de Donderberg bij Rhenen is de grootste, langst gebruikte en rijkste vroegmiddeleeuwse begraafplaats van Nederland, opgegraven in 1951. Spectaculair zijn de vele met granaat ingelegde fibula’s (mantelspelden) uit vrouwengraven.
De granaten komen uit India en Pakistan.
Collectie en foto: Rijksmuseum van Oudheden